Xa lộ Hà Nội nằm ở vị trí cửa ngõ phía Đông của Thành phố Hồ Chí Minh, giúp thông thương trực tiếp với các tỉnh Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu...
Xa lộ Hà Nội có tổng chiều dài là 31km, có tên gọi cũ là Xa lộ Biên Hòa. Xa lộ được xây dựng từ năm 1957. Có điểm bắt đầu từ Cầu Sài Gòn và kết thúc tại nút giao cắt quốc lộ 1A tại ngã 3 Chợ Sặt, phường Tân Biên, Thành phố Biên Hòa.
Xa lộ được đánh giá là tuyến đường huyết mạch của Thành phố Hồ Chí Minh với lưu lượng phương tiện giao thông đông đúc, đặc biệt là xe tải, xe container vận chuyển hàng hóa ra vào thành phố.
Dự án mở rộng Xa lộ Hà Nội được khởi công vào tháng 4/2010. Tổng chiều dài đoạn mở rộng là 15,7km, bắt đầu từ Cầu Sài Gòn đến nút giao Tân Vạn (Bình Dương). Gồm 3 đoạn đường là: Đoạn 1 từ Cầu Sài Gòn tới nút giao Bình Thái (dài 6,2km); Đoạn 2 từ nút giao Bình Thái tới nút giao Trạm 2 (dài 5,3km); Đoạn 3 từ nút giao Trạm 2 đến nút giao Tân Vạn (dài 4,2km).
Quy mô dự án mở rộng Xa lộ Hà Nội gồm 12 - 16 làn xe lưu thông. Trong đó có các hạng mục đầu tư và xây dựng chính là nâng cấp, mở rộng trục đường chính; xây mới hai đường song hành hai bên đường chính; xây dựng mới hệ thống thoát nước, chiếu sáng, cây xanh, vỉa hè hai bên đường.
Tính đến năm 2016, tổng mức đầu tư theo quyết định phê duyệt điều chỉnh, bổ sung dự án là 4.900 tỷ đồng.
Dự án cầu Sài Gòn 2 chính thức đi vào hoạt động từ 15/10/2013, sau 18 tháng thi công. Đảm bảo tính đồng bộ về quy mô với tuyến Xa lộ Hà Nội mở rộng. Góp phần giải quyết tắc nghẽn tại cửa ngõ phía Đông của Thành phố Hồ Chí Minh, thúc đẩy kinh tế - xã hội của “Thành phố mang tên Bác” nói riêng và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam nói chung.
Bởi chỉ cách cầu Sài Gòn 2, 16km là tới cầu vượt Trạm 2, có tổng kinh phí xây dựng khoảng 120 tỷ đồng. Đây là nút giao thông có thiết kế hệ thống cầu vượt dạng hoa thị đầu tiên tại Việt Nam với bốn vòng tròn có đường kính 420m và các nhánh đường trong khu vực có diện tích 27 ha. Nút giao này kết nối Xa lộ Hà Nội với quốc lộ 1A để vào trung tâm thành phố hoặc ra các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương,... Hiện tại, khu cầu vượt trạm 2 đang có hệ thống Metro tuyến số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) đi ngang qua, song song với Xa lộ Hà Nội.
Nút giao thông Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh trên Xa lộ Hà Nội được thông xe toàn tuyến vào tháng 11/2019. Dự án có chiều dài hơn 1,8km. Bắt đầu từ cổng khu du lịch Suối Tiên đến gần Bến xe Miền Đông mới. Công trình này góp phần giảm ùn tắc, đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân ở khu vực cửa ngõ phía Đông thành phố.
Tuyến Metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên là một phần trong dự án mở rộng Xa lộ Hà Nội. Hình thành nên nút giao thông ba tầng ở khu vực Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. Tổng mức đầu tư cho dự án là 3.640 tỷ đồng.
Nằm trên trục cửa ngõ Xa lộ Hà Nội, cuối đại lộ Võ Văn Kiệt - Mai Chí Thọ là nút giao thông ngã ba Cát Lái (quận 2). Tuyến đường này quan trọng bậc nhất khu vực cửa ngõ phía Đông nối Thành phố Hồ Chí Minh với các tỉnh Đông Nam Bộ và miền Bắc. Giải quyết cơ bản tình trạng ùn tắc giao thông, tạo điều kiện cho dòng xe đầu kéo, xe tải nặng lưu thông giữa Xa lộ Hà Nội và cảng Cát Lái thuận lợi, nhanh chóng.
Với sự phát triển cơ sở hạ tầng của Xa lộ Hà Nội đã trở thành động lực thúc đẩy thị trường bất động sản khu vực có tuyến đường này đi qua. Tính riêng trong năm 2021, có hơn 24 chung cư nằm dọc tuyến đường này. Giá bán thấp nhất từ 26 triệu đồng/m2.
Trong đó, dự án Lumière riverside của chủ đầu tư Masterise Home.có mức giá bán cao nhất, lên đến 95 triệu đồng/m2. Dự án này có quy mô 1,1ha với 1000 căn hộ.
Cô Mai, người bán hàng rong trên Xa lộ Hà Nội trong hơn 10 năm cho biết: “Sống và buôn bán bao nhiêu năm ở đây, tôi không nghĩ có ngày những căn nhà lụp xụp, hàng dừa nước mọc sát con kênh nhỏ đã được thay thế bằng đường nhựa. Cùng với đó là những tòa nhà chung cư mọc lên như nấm”.
Người này cho biết, trước đây giá đất rất rẻ. Sau khi có dự án giá bất động sản đã tăng lên rất nhiều.
Anh Thắng một người dân thường xuyên đi trên Xa lộ Hà Nội cho biết: “Giờ Xa lộ Hà Nội được mở rộng nhìn thông thoáng, sạch đẹp, đường chính và đường song hành được mở rộng thêm nhiều. Ước gì Thành phố có nhiều tuyến đường đẹp và nút giao 3 tầng như trước Suối Tiên và nút giao Cát Lái. Hy vọng Chủ đầu tư sớm có mặt bằng để sớm hoàn thiện dự án”.
Chị Hà người dân sống gần Xa lộ Hà Nội cho biết: “Là người phải đi lại nhiều qua Xa lộ Hà Nội, tôi sẵn sàng trả tiền BOT miễn sao nhà đầu tư tiếp tục thực hiện tốt vai trò của mình và đảm bảo con đường được sạch đẹp, thông thoáng để người dân được lưu thông một cách ổn định, an toàn. Cách đây mười mấy năm, đường Xa lộ Hà Nội bụi bặm và kẹt xe kinh khủng, giờ thấy đường to và đẹp đẽ, lưu thông dễ dàng thì tôi nghĩ người dân thành phố cũng sẽ vui vẻ trả phí”.
Phần đường của Xa lộ Hà Nội được chỉnh trang đẹp đẽ mới tới bộ mặt mới cho Thành phố Hồ Chí Minh. Tuy nhiên con kênh chạy song song lại là nơi chứa nước thải sinh hoạt của người dân. Vào buổi trưa nắng nóng, nơi đây thường xuyên bốc mùi hôi thối.
Có thể thấy, việc mở rộng Xa lộ Hà Nội đã mang tới bộ mặt kiến trúc hạ tầng giao thông mới cho Thành phố Hồ Chí Minh. Tạo thành hệ thống giao thông đồng bộ cho “Thành phố mang tên Bác” nói riêng và khu vực kinh tế - xã hội phía Nam nói chung.
